معرفی حرم حضرت معصومه سلام الله علیها

قم مهم‌ترین پایگاه مذهبی در جهان شیعیان و دومین شهر زیارتی کشورمان بعد از مشهد است، جزء یکی از شهرهای مهم گردشگری مذهبی در کشور است که در طول سال میلیون‌ها زائر و گردشگر به این شهر سفر میکنند. محبوب ترین و معروف ترین مکان‌های مذهبی قم را حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) و مسجد مقدس جمکران تشکیل داده است که به دلیل سفر گردشگران ومسافران مذهبی، درآمد ارزی چشمگیری را برای این شهر به همراه دارد.
تاریخچه حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها)
مرقد مطهرفاطمه معصومه (سلام الله علیها) در طول تاریخ و در حکومت های مختلف تغییرات زیادی داشته .در سال ۶۰۵ هجری «امیر مظفر احمد بن اسماعیل» بزرگ خاندان آل مظفر، ماهر ترین هنرمند کاشی‌ساز آن دوره «محمد بن ابی طاهر کاشی قمی» را مامور به ساخت کاشی‌های متنوع مرقد کرد. محمد بن ابی طاهر کاشی قمی حدود هشت سال مشغول ساخت کاشی بود که در نهایت در سال ۶۱۳ کاشی‌های مرقد آماده شد.
در سال ۱۳۷۷ شمسی مرقد به شکل جدید که ترکیبی از کاشی و سنگ است ترمیم و تغییر یافت و همچنین دیواره‌های داخلی با سنگ مرمر سبز مرمت شد
معماری حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) در میان بقعه با بلندی ۲۰/۱ و طول و عرض ۹۵/۲ در ۲۰/۱ متر قرار دارد و با کاشی‌های نفیس و زرفام آغاز قرن هفتم کار شده است. اطراف مرقد، دیواری به ارتفاع دو متر و طول و عرض حدودی (۸۰/۴ در ۴۰/۴) قرار دارد که در سال ۹۵۰ بنا شده و با کاشی معرق آراسته شده که در حال حاضراین دیوار با ضریح مشبک از جنس نقره پوشیده شده است.
در حال حاضر حرم مطهر 4 رواق دارد:
رواق بالاسر که محوطه بین مسجد بالاسر تا ضریح مطهر است که باآیینه کارى و گچکارى هاى خیلی زیبا تزئین شده است.
رواق دوم رواق دارالحفاظ نام دارد که محدوده بین ایوان طلا و ضریح مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها می باشد .رواق آینه رواق سوم است که در بخش زنانه و پایین پاى حضرت معصومه (سلام الله علیها) قرار دارد
و همچنین رواق چهارم رواق پیشرو نام دارد که محوطه بین مسجد طباطبایى تا ضریح مطهر است.
گنبد و گلدسته‌های حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها)
همچنین حرم مطهر دارای سه صحن است:
1. صحن نو : صحن زیبای نو چهار ایوان شمالى، جنوبى و شرقى و غربى دارد، ورودی ایوان شمالی از میدان آستانه و ورودی ایوان جنوبى از طرف قبله و ورودى ایوان شرقى از خیابان ارم و ورودی ایوان غربى همان ایوان آینه میباشد. در تمام این ایوان ها آثار هنرى و معمارى خاص و زیبایی به کار رفته است.
2. صحن عتیق : این صحن اولین صحنى است که در حرم مطهر بنا شده، این صحن دارای چهار ایوان زیبا فرامی باشد.ایوانى با عظمت در جنوب که ایوان طلا طلا نام دارد . و ایوانى در شمال که ورودى فیضیه به صحن را تشکیل مى دهد و ساختمان نقاره خانه روى آن ساخته شده و ایوانى در غرب که ورودى مسجد اعظم به صحن است و در شرق، ایوان ورودى صحن عتیق به صحن نو واقع است.
3. صحن صاحب الزمان: این صحن با بیوتات متعلق به آن با مساحتی حدود ۸ هزار متر مربع با چهار جهت ورودی، در سال ۱۳۸۱ شروع و در سال ۱۳۸۴ ساخته شده.

حرم حضرت معصومه(سلام الله علیها) دارای ۳ گلدسته می باشد:
1. گلدسته های ایوان طلا.
2. گلدسته هاى ایوان آینه.
3. گلدسته های صحن بزرگ.

ضریح
در سال ۹۶۵ هجری شاه طهماسب صفوی، ضریحی از جنس آجر با کاشی‌های رنگی و کتیبه‌های معرق ساخت و در اطراف آن منافذی باز بودکه هم مرقد دیده شود و هم افراد بتوانند نذورات خود را داخل ضریح بریزند.در سال ۱۲۳۰ هجری قمری فتحعلی شاه همان ضریح را نقره پوش کرد که این ضریح نقره پوش شده در طول زمان فرسوده شد و در سال ۱۲۸۰ ضریحی از جنس نقره در واقع همانضریح سابق که با نقره‌های موجود در خزانه ساخته شده بود به جای آن نصب شد.
این ضریح چندین مرتبه مرمت شد و سال‌های زیادی روی مرقد فاطمه معصومه (سلام الله علیها) باقی بود و در نهایت در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی به فرمان تولیت آن زمان شکل ضریح تغییر یافت که آن ضریح همچنان برفراز قبر فاطمه معصومه برقرار است و در اسفند ماه ۱۳۸۰ شمسی مرمت و تعمیرات جدید انجام شد.

گنبد
اولین گنبدی که «پس از سایبان حصیری موسی بن خزرج» برفراز قبر حضرت معصومه سلام الله علیها ساخته شد، قبه‌ای برجی شکل بود که به کوشش زینب دختر محمد تقی از جنس آجر و سنگ و گچ در اواسط قرن سوم هجری بنا شد.
به مرور زمان دو گنبد در جوار گنبد اول ساخته شد و حرم مطهر دارای سه گنبد بود تا زمانی که «میر ابوالفضل عراقی» به تشویق شیخ طوسی به جای آن سه گنبد، گنبد بلندی، با تزیینات آجری و کاشی بدون ایوان و حجره بنا نمود.
درسال ۱۳۸۰ به علت تخریب ظاهر گنبد و برای جلوگیری از صدمات دیگر به ساختمان گنبد توسط تولیت آستانه مقدسه، برای مرمت و بازسازی گنبد حرم اقدام شد و خشت‌های طلایی سابق جمع‌آوری شد. بعد از بازسازی و تعمیرات اساسی که روی گنبد انجام شد، گنبد جدید در تاریخ ۶/۲/۱۳۸۴ هجری شمسی به دست آیت الله بهجت پرده برداری شد.